Snage bosanskih Srba napadaju Brčko. Dobro naoružane srpske formacije, potpomognute jedinicama JNA, ovladale su centrom grada. Počinje progon nesrpskog stanovništva, a izbjeglice se kreću prema rubnim, južnim područjima grada. Na Dizdaruši, Omerbegovači, u Donjem Rahiću i Rijekama formirane su linije odbrane Armije RBiH. Bila je to zona odgovornosti 108 Brčanske brigade koja je kasnije preimenovana u 215 vitešku brigadu Armije RBiH.
magazinplus.eu
GENOCID U BRČKOM
U srpsko-crnogorskoj agresiji na Republiku Bosnu i Hercegovinu, Brčko spada među općine gdje su izvršeni najteži oblici zločina, koje su počinile jedinice Jugoslovenske narodne armije i Vojske Jugoslavije i druge srpske oružane formacije iz SRJ (Srbija i Crna Gora) i Bosne i Hercegovine. Zajedno u udruženom zločinačkom poduhvatu počinjeni su planski i organizovano teški zločini sračunati na uništenje Bošnjaka, nacionalne, etničke i vjerske grupe, kao takve.
Općina Brčko nalazi se na krajnjem istoku Bosanske posavine, odnosno, u sjevero-istočnom dijelu Bosne i Hercegovine. Prostire se uz desnu obalu rijeke Save i zauzima površinu od 493,3 kvadratna kilometra. Po službenom Popisu stanovništva iz 1991. općina Brčko imala je 87.627 stanovnika. Od navedenog ukupnog broja stanovnika Muslimana (Bošnjaka) je bilo 38.617 (44,06%); Hrvata 22.252 (25,39%); Srba 18.128 (20,68%); Jugoslovena 5.731 (6,54%) i Ostalih 2.899 (3,33%). U gradskom području Brčkog bilo je 41.406. od čega Bošnjaka 22.994 (55,53%); 8.253 (19,93%) Srba, 2.894 (6,98%) Hrvata, 5.211 (12,58%) Jugoslovena i 2.054 (4,98%) Ostalih.
Organizovani zločini u Brčkom počeli su 30. aprila 1992., kada je JNA digla u zrak dva mosta na rijeci Savi, na kome se u to vrijeme nalazilo tri autobusa putnika koji su se vraćali kući iz zapadne Evrope za prvomajske praznike, kao i jedan broj izbjeglica, koji su čekali na prelaz preko mosta, što je imalo za posljedicu veliki broj žrtava. Nakon tog događaja otpočeo je teror hapšenja i zatvaranja, te nasumična i planska ubistva. Tako su u gradu i predgrađu formirani mnogi sabirni centri i logori u kojima je ubijeno nekoliko hiljada Bošnjaka, kao što su: Bolnica, Stara Džamija, Autoprevozničko preduzeće “Laser”, hotel „Posavina”, Kasarna, zgrada SUP-a, Fiskulturni dom “Paratizan”(sabirni centri), te “Luka”, kafana “Westfalija”, Brezovo polje, Fast food restaurant, Majevica i hotel “Galeb” (logori).
U tim sabirnim centrima permanentno su vršeni najveći zločini: od psihičkog i fizičkog maltretitanja, premlaćivanja, sakaćenja, silovanja do najgnusnijih oblika ubijanja. Pored masovnih i pojedinačnih ubistava, mučenja i pljačkanja, ono što posebno treba istaći kao gnusan čin, to su bila brojna silovanja. Po nekim procjenama u Brčkom je silovano oko 500 djevojčica, djevojaka i žena. Zločin silovanja vršen je na više lokacija, među kojima su najzloglasnija; kafana „Vestfalija“, hotel „Galeb“, bar „Doma kulture“ i sala kina „Oslobođenje“.
Masovna ubistva, kao najteži oblici zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava svakodnevno su vršena u brčanskim koncentracionim logorima, posebno u logoru Luka, gdje je na hiljade Bošnjaka bilo zatočeno. Uslovi i postupci kojima su podvrgavani zatočenici u tom logoru bili su užasni i podrazumijevali su redovna ubistva, premlaćivanja i silovanja. Prema raspoloživim podacima ubijeno je oko 3.000 ljudi, pri čemu je, prema Izvještaju Ekspertne komisije za istraživanje kršenja međunarodnog humanitarnog prava Ujedinjenih nacija, “više od 2.000 muškaraca“ ubijeno u logoru Luka i “bačeno u rijeku Savu“.
Jedan od dokaza genocidne politike i prakse prema Bošnjacima je i miniranje džamija u Brčkom u ljeto 1992. i prisilno protjerivanje preostalih Bošnjaka.
Za počinjeni genocid, zločine protiv čovječnosti i ratne zločine u Brčkom, pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju (ICTY) u Hagu optuženi su Slobodan Milošević, Vojislav Šešelj, Radovan Karadžić, Biljana Plavšić, Momčilo Krajišnik, Goran Jelisić i Ranko Češić. Pred pomenutim Sudom, Goran Jelisić je osuđen na 40, Ranko Češić na 18 godina zatvora, Momčilo Krajišnik na 27 godina (Žalbeno vijeće smanjilo kaznu na 20 godina) i Biljana Plavšić na 11 godina zatvora. Svi su oslobođeni optužbe za genocid i osuđeni za zločin protiv čovječnosti, unatoč činjenici da su imali namjeru djelimičnog uništenja nacionalne grupe Bošnjaka i Hrvata, odnosno, da su (Jelisić i Češić) počinili mnogobrojna ubistva zatočenika sa genocidnom namjerom.
Pored gore pomenutih Osnovni sud u Brčko Distriktu izrekao je kaznu od 15 godina Kosti Kostiću zbog silovanja i ubistva Bošnjaka tokom 1992. godine na području Brčkog. Isti sud je 18. oktobra 2005. godine donio presudu za ratni zločin protiv civilnog stanovništva protiv Konstantina Simonovića i izrekao mu kaznu zatvora u trajanju od šet godina u koju je uračunato vrijeme provedeno u pritvoru od 29.12.2004. godine. Ovako mala kazna je donešena iz razloga što je Simonović priznao krivicu iz svih sedam tačaka optužnice. Pored navedenih, prvostepenom presudom Osnovnog suda Brčko Distrikta BiH osuđeni su Fikret Hasanović i Pepo Pavić na kaznu zatvora od po 6 (šest) godina, zbog počinjenog krivičnog djela Ratni zločin protiv civilnog stanovništva.
